Noc Muzeów w Lubaniu, 16 maja 2015 r., godz. 18:00-24:00

Od Sasa do Lasa – tak brzmi stare polskie porzekadło, kojarzące się z chaosem i rozbieżnością. Ponoć powstało ono w osiemnastym wieku, gdy o względy polskiej szlachty, mającej wybrać króla za pomocą głosowania rywalizowali August III Sas i Las, czyli Stanisław Leszczyński. XVIII w. Ten swoisty pojedynek o polską koronę szerokim echem odbił się również na Górnych Łużycach. Osiemnastowieczni lubanianie z zapartym tchem śledzili walkę, a po wygranej Augusta II Sasa iluminowali miasto na jego cześć. Widowisko uliczne nawiązujące do tych zdarzeń, które odbędzie się podczas lubańskiej Nocy Muzeów będzie nawiązywało właśnie do tych zdarzeń. Zorganizują je Muzeum Regionalne wraz z Gimnazjum nr 3 im. Euroregionu Nysa i Szkoła Muzyczna I st. im Oskara Kolberga.

Osiemnastowieczni lubanianie mieli powody, by kibicować Augustowi III Wettinowi, który był również margrabią Górnych Łużyc. Co do Lasa – cóż nie byli jego fanami, ale za to gościli go w murach miasta na długo przed pamiętną elekcją i to aż przez dwa tygodnie. To właśnie jego tabliczka zostanie odsłonięta. Jak dokładnie wyglądały wydarzenia sprzed 300 lat?

- XVIII w. w historii Polski zapisał się jako nadzwyczaj trudny. Nasze Państwo nękały wojny, kryzysy i rozbiory. W końcu zniknęło ono z map Europy – opowiada dr Łukasz Tekiela, pomysłodawca imprezy. - Jednym z konfliktów tego stulecia, który brutalnie obnażył liczne słabości Rzeczpospolitej była wojna o sukcesję polską toczona pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III Sasem w latach 1733-1735. Leszczyński został wybrany przez przedstawicieli szlachty królem 12 września, a Wettin, pod osłoną rosyjskich armat, 5 października 1733 r. „Lasa” popierała Francja a „Sasa” Rosja, Austria i oczywiście Saksonia. Konfrontacja dwóch elektów zakończyła się ostateczną klęską Polaka w 1735 r. Wydarzenia w Rzeczpospolitej odbiły się szerokim i wyjątkowo silnym echem w Europie Zachodniej.

Z racji tego, że August III Wettin był również margrabią Górnych Łużyc, które pozostawały we władaniu Saksonii, wydarzenia w Rzeczpospolitej żywo interesowały mieszkańców Lubania. W dniu ogłoszenia elekcji księcia saskiego na króla Polski przez saską kancelarię (15 listopada) oraz w dniu koronacji (17 stycznia) w lubańskich świątyniach śpiewano Te Deum laudamus a na rynku uzbrojona część mieszkańców oddała trzykrotną salwę z muszkietów. Z kolei 10 lutego 1734 r. Lubanianie iluminowali swoje miasto, okazując w ten sposób radość i oddanie księciu saskiemu jako królowi Polski. 10 lutego o godz. 19 rada miasta dała sygnał do rozpoczęcia iluminacji.

Z wieży ratusza popłynęły dźwięki intrady a na drugim piętrze, tej najważniejszej świeckiej budowli w mieście, dwa chóry pod przewodnictwem dyrektora muzycznego Gotfrieda Helmuda rozpoczęły śpiewy, trwające aż do godz. 22. W tym samym czasie na ponad 50 budynkach, w tym na elewacji ratusza, umieszczono liczne przedstawienia alegoryczne. Na emblematach najczęściej pojawiały się promieniujące słońce, korona oraz Wisła i Łaba jako bóstwa wodne. Bardzo często posługiwano się wizerunkiem polskiego orła z herbem Saksonii na piersiach, przedstawieniem piramidy zwieńczonej złotą koroną, a także symbolem orła wznoszącego się ku słońcu. Nierzadko wykorzystywano również obraz wagi. Przy czym – na jednej szali stawiano Leszczyńskiego i jego sojusznika króla Francji Ludwika XV a na drugiej Augusta III. Oczywiście z przewagą tego drugiego. W oknach ustawiano lampy w taki sposób, aby tworzyły świetlistą piramidę. Używano też nazw miast, będących areną walk między Leszczyńskim a jego przeciwnikami. Iluminacja Lubania w 1734 r. stała się inspiracją dla zorganizowania przedstawienia o charakterze historycznym. 16 maja 2015 r. zostanie urządzony symboliczny wjazd dwóch królów Polski do Lubania. Należy wyraźnie podkreślić, że obaj władcy nigdy jednocześnie nie gościli w murach naszego miasta. Stanisław Leszczyński przebywał tutaj w 1707 r. aż 2 tygodnie, a August III tylko przejeżdżał pobliską Drogą Królewską. Wjazdowi będzie towarzyszyć szeregu atrakcji i niespodzianek. Celem wydarzenia jest przybliżenie widzom jednego z nielicznych epizodów dawnej historii Lubania, który zazębiał się z dziejami Polski. Organizatorami przedstawienia są: Muzeum Regionalne w Lubaniu, Gimnazjum nr 3 im. Euroregionu Nysa oraz Szkoła Muzyczna I st. im. Oskara Kolberga.